Giải pháp phục hồi da khoẻ đẹp đón năm mới

Phục hồi da luôn là chủ đề luôn được quan tâm vì bất kỳ thời điểm nào làn da của chúng ta đều có thể bị tác động bởi môi trường, thói quen ăn uống, sinh hoạt hay đơn giản là thay đổi hormone khiến cho skin barrier bị tổn thương. Dịp Tết là thời điểm mọi người thường sinh hoạt kém điều độ như: ăn uống đồ chiên rán, nóng trong người, trang điểm nhiều hơn,... từ đó khiến cho làn da có thể gặp nhiều vấn đề. Hãy cùng Obagi khám phá ngay giải pháp để phục hồi da khoẻ đẹp đón năm mới nhé!

1. Khái niệm về Skin barrier và cơ chế bảo vệ làn da

Da là cơ quan lớn nhất trên cơ thể (chiếm khoảng 15% trọng lượng toàn bộ cơ thể) và được cấu tạo từ 3 lớp:

• Thượng bì/ Biểu bì (Epidermis): nằm ngoài cùng bao phủ bên ngoài cơ thể.

• Trung bì/ Hạ bì (Dermis): là lớp da thật nằm sâu bên dưới, đồng thời là nền tảng phát triển của nhiều thành phần.

• Mô dưới da (Subcutaneous Hypodermic) hoặc thường được gọi gộp chung với lớp hạ bì.

Mỗi lớp da lại gồm nhiều phần thay thế, mặt ngoài cùng của biểu bì là lớp sừng hay còn gọi là lớp vỏ corneum (the stratum corneum) - hoạt động như một hàng rào bảo vệ da tự nhiên (skin barrier) và đồng thời cũng là “lá chắn” đầu tiên của cơ thể với các tiếp xúc xâm nhập. Hàng rào bảo vệ da là yếu tố tiên quyết cho một làn da khỏe mạnh. 

Theo Victoria Evans: “Làn da sẽ khỏe mạnh và hoạt động tốt dưới sự bảo vệ của một lớp rào chắn còn-nguyên-vẹn. Trong trường hợp lớp rào chắn bị tổn thương, dẫn đến mất độ ẩm và độ cân bằng pH, sẽ tạo điều kiện cho các vi sinh vật có hại và các chất gây kích ứng xâm nhập vào làn da.” [1].

• Quan sát lớp tế bào sừng dưới kính hiển vi, chúng thường được gọi là “gạch” và “vữa” tạo lên hàng rào bảo vệ da. Những “viên gạch” chính là các tế bào sừng trên da được liên kết chặt chẽ với nhau bởi “vữa” là các dạng chất béo gồm: ceramide, cholesterol và acid béo. Lớp này chứa một loại filaggrin - giúp tạo ra các yếu tố giữ ẩm tự nhiên (NMF) trên da. 

Nguồn: Visscher, Marty & Narendran, Vivek. (2014). The Ontogeny of Skin. Advances in wound care. 3. 291-303. 10.1089/wound.2013.0467. 

Với cấu tạo như thế, skin barrier giúp bảo vệ làn da khỏi: ô nhiễm; tia cực tím; kích ứng, viêm nhiễm; tình trạng mất nước qua da; thành phần, vi sinh vật gây hại. 

2. Các vấn đề thường gặp với làn da cần phục hồi

a) Phân biệt làn da khô và da thiếu nước

• Da khô

Da khô là loại da (thuộc 4 loại da trong đó còn da dầu, da hỗn hợp và da thường). Theo Rouleau “Da khô tiết ra ít hoặc không tiết dầu, khiến da khô và bong tróc” [3]. Da khô tạo ra ít bã nhờn hơn và thiếu lipid, do đó da không có đủ độ ẩm. Chuyên gia chăm sóc da của Time Bomb, Michaella Bolder giải thích: “Da khô xảy ra sâu giữa các lớp da nhưng lại khiến các tế bào da khô, bong tróc xuất hiện trên bề mặt, khiến da trở nên thô ráp, nứt nẻ và sần sùi”, "Da thiếu sự dẻo dai và đàn hồi, dẫn đến các nếp nhăn." [4].

• Các dấu hiệu của da khô bao gồm: da có vảy, vảy trắng, đỏ, căng kích. Da khô đôi khi có liên quan đến các bệnh ngoài da như bệnh vẩy nến, bệnh chàm, và thậm chí là mụn trứng cá .

• Da mất nước

Một tình trạng khác của da là da mất nước, thường hay bị nhầm lẫn so với da khô. "Từ 'mất nước' dùng để chỉ tình trạng da cụ thể - và một tình trạng mà bất cứ ai cũng có thể gặp phải bất cứ lúc nào". Trên thực tế, ngay cả các loại da dầu và da hỗn hợp cũng có thể bị mất nước. Trong khi da khô thiếu dầu, da thiếu nước chính xác là vấn đề da bị thiếu nước (một yếu tố quan trọng giúp da trông căng mọng và khỏe mạnh) [5]. "Da mất nước trông phẳng do sự xẹp tế bào bề mặt và cho thấy một mạng lưới các đường nhăn nhỏ hình tam giác".

• Da mất nước, là tình trạng da thiếu nước, nhưng vẫn có thể tiết dầu.Trên thực tế, da thiếu nước có thể tăng tiết dầu quá mức để bù đắp cho sự thiếu ẩm của da. 

• Theo Phillipa Lowe, MD [6]: "Da mất nước có thể do bất cứ điều gì làm hỏng hàng rào bảo vệ da, chẳng hạn như thay đổi nhiệt độ, thời tiết khắc nghiệt, căng thẳng, tổn thương do ánh nắng mặt trời và thiếu ngủ." Ngoài ra, chu trình skincare quá khắc nghiệt có thể dần dần làm hỏng hàng rào bảo vệ da do không thể duy trì độ ẩm đầy đủ.

Sự khác biệt giữa da khô và da thiếu nước

b) Làn da bạn có điều trị quá mức (overtreatment)?

Biểu bì có bốn phần riêng biệt: lớp đáy, lớp gai, lớp hạt và lớp sừng.

Sự thay đổi tế bào da xảy ra ở lớp ngoài cùng của da (lớp biểu bì). Đó là một quá trình xảy ra hoàn toàn tự nhiên và khó có thể nhận biết bằng mắt thường. Con người trưởng thành loại bỏ gần một tỷ tế bào da mỗi ngày khỏi bề mặt da. Đây là giai đoạn cuối cùng của quá trình biệt hóa tế bào da kéo dài khoảng 4 tuần [7] .

• Ở lớp đáy, tế bào da nhanh chóng nhân lên và ban đầu được gắn vào màng đáy. Những tế bào này thường xuyên tách ra khỏi màng và di chuyển ra ngoài qua lớp gai và lớp hạt cho đến khi chúng bị lớp sừng bong ra.

Quá trình này diễn ra chủ động trong đó các tế bào da bề mặt liên tục bị rụng đi và được thay thế bằng các tế bào da bên trong đang phát triển và di chuyển ra bên ngoài. Trên thực tế, trong vòng 4 tuần, tế bào đáy được tạo ra, phát triển và bong ra khỏi bề mặt da [7] .

Mất độ đàn hồi dẫn đến chảy xệ, trong khi giảm tốc độ thay tế bào biểu bì gây ra tình trạng vết thương lâu lành, khô, tổng thể trông xỉn màu do lớp biểu bì mỏng và lớp sừng dày lên. Sự đổi mới hoàn toàn của lớp biểu bì cần từ 40 đến 60 ngày ở người cao tuổi so với 28 ngày ở người trẻ [8,9].

Thay tế bào theo chu kì giúp loại bỏ lớp da chết một cách tự nhiên, giữ cho các tế bào mới luôn được đẩy lên trên bề mặt, củng cố lớp skin barrier và giữ cho da luôn tươi trẻ. Tuy nhiên, khi chúng ta già đi, chu kỳ này chậm lại và tác động lão hóa mạnh hơn, nên cần can thiệp các sản phẩm thúc đẩy quá trình thay tế bào. 

• Tẩy tế bào chết quá mức

Thực tế, bong da thường diễn ra một cách khó nhìn thấy [10] và truyền thông định hưởng khiến chúng ta dễ bị lạm dụng các sản phẩm tẩy tế bào chết ở các nồng độ cao sai cách, trong khi chưa biết rằng thực tế làn da vẫn có cơ chế tự làm mới. 

Tẩy da chết quá mức là lỗi dễ mắc phải với những người mới sử dụng

• Các tác động thông thường hằng ngày như rửa mặt, tắm [W1] hay massage bằng dầu tẩy trang cũng hỗ trợ tẩy tế bào chết. 

Khi tẩy tế bào chết quá mức, lớp sừng (SC) của da sẽ bị tác động mỏng đi thông qua việc sử dụng tẩy tế bào chết vật lý hoặc thúc đẩy quá trình bong tróc da nhanh hơn bằng tẩy tế bào chết hóa học. Khi bề mặt lớp sừng mỏng đi mà các tế bào keratinocyte chưa kịp di chuyển lên thì tác dụng bảo vệ da của lớp sừng sẽ bị yếu đi. 

• Tương tự lớp skin barrier yếu hơn dẫn đến các vấn đề như mất nước qua da, các thành phần active cũng dễ thấm sâu vào lớp thượng bì hơn, kích thích là da dễ gây ra các tổn thương mụn hoặc viêm da tiếp xúc.

3. Hồi phục nhanh và hiệu quả cho những làn da khô, da thiếu nước và da overtreatment

a) Hướng giải quyết chung

• Thay đổi thói quen, tần suất sử dụng treatment

Tiến sĩ Zeichner nói: “Chúng ta đang sống trong một xã hội tẩy da chết quá mức. "Trong khi tẩy tế bào chết có thể giúp làm sáng da bằng cách loại bỏ tế bào chết, nhưng lạm dụng nó có thể phá vỡ lớp da bên ngoài, dẫn đến khô và kích ứng.”

• Nếu da có vẻ khô hoặc bong tróc, chúng ta nên chọn sản phẩm tẩy da chết hóa học nhẹ nhàng hơn là tẩy tế bào chết vật lý. Tẩy tế bào chết mạnh hơn với các hạt lớn có thể phá vỡ hàng rào độ ẩm của da và gây tổn thương.

• Nếu bạn bị nứt nẻ, thô ráp hoặc bị kích ứng, tốt nhất bạn nên giảm tần suất tẩy tế bào chết cho đến khi da phục hồi lại. Nếu bạn đang sử dụng sản phẩm tẩy da chết hóa học, hãy làm theo hướng dẫn trên bao bì. Sử dụng tần suất vừa phải: bạn có thể bắt đầu với 2 - 3 lần/ tuần, sau đó tăng lên, tùy thuộc vào mức độ nhạy cảm của da. 

• Nồng độ vừa phải.

Quan sát làn da của bản thân để định mức được tần suất và loại tẩy tế bào chết phù hợp. Có thể làn da chúng ta đã quen với việc sử dụng nhiều loại tẩy tế bào chết cả trong chu trình sáng và tối và cả tuần, nhưng khi thời tiết thay đổi, thay đổi thói quen hoặc chuyển sang nồng độ thành phần cao hơn, hoặc sử dụng thêm sản phẩm khác, làn da hoàn toàn có thể rơi vào tình trạng bị tẩy tế bào chết quá mức.

• Tạm dừng sử dụng các sản phẩm treatment nếu da ở tình trạng viêm

Nên ngưng tất cả các sản phẩm treatment trong 1-2 tuần nếu da có tình trạng viêm, viêm da tiếp xúc mà bạn không thể xác định được nguyên nhân. 

Sử dụng các sản phẩm phục hồi và dịu nhẹ và chờ thời gian để các tế bào sừng mới di chuyển lên lớp sừng. Và thời điểm này cũng nên thăm khám các cơ sở da liễu nếu có khả năng. 

• Phục hồi skin barrier thông qua Peptide / Ceramide

"Ceramides là các phân tử béo tạo nên hàng rào bảo vệ da tự nhiên và giúp giữ ẩm. Cụ thể, ceramides đóng vai trò như chất keo giúp giữ các tế bào da lại với nhau." Chính sự toàn vẹn của các thành phần tế bào này quyết định chức năng hàng rào. 

• Nghiên cứu cho thấy rằng khi bôi tại chỗ, phytoceramides cải thiện đáng kể tốc độ sửa chữa lớp sừng bị tổn thương (lớp da trên cùng). 

• Nghiên cứu [11] cho thấy rằng các sản phẩm có chứa pseudo-ceramides có thể giúp cải thiện tình trạng khô, ngứa và đóng vảy do hàng rào hoạt động kém. Chất dưỡng ẩm giàu ceramide cũng có thể tăng cường tính toàn vẹn của cấu trúc hàng rào bảo vệ da tự nhiên. 

Tương tự Ceramide, cơ chế của Peptide - một amino acid tự nhiên của cơ thể, cũng giúp phục hồi hàng rào bảo vệ da nhờ khả năng giao tiếp tế bào, khả năng điều hòa protein, tăng sinh tế bào, di cư, viêm, hình thành mạch và hắc tố, dẫn đến nhiều quá trình sinh lý có liên quan ví dụ như phòng thủ, miễn dịch cơ thể, stress, trăng trường, cần bằng nội môi và sinh sản [12,13]. Theo bác sĩ da liễu Dr.Dray: peptide là một chất giữ ẩm tốt, nó có thể liên kết với nước và giữ nước đủ ẩm trên da, từ đó duy trì độ tươi mới và cải thiện vẻ ngoài của lỗ chân lông, giảm hình thành rãnh nhăn. 

• Phục hồi bằng Acid béo/ Chiết xuất thực vật giàu acid béo và Squalane

Acid béo cũng tương tự như Ceramide - là thành phần có sẵn trên cấu trúc da, vậy nên bổ sung các acid béo mang lại hiệu quả thẩm thấu và cải thiện cao cho skin barrier của làn da.

• Các chiết xuất thực vật giàu acid béo cũng thường được sử dụng trong các sản phẩm kem dưỡng giúp củng cố hàng rào bảo vệ da, ngăn mất nước qua da và giữ cho là da đủ ẩm. 

• Đặc biệt là các loại dầu thực vật [9] luôn được ưu ái nhờ khả năng sửa chữa hàng rào bảo và ngăn mất nước qua da, bên cạnh đó là tác dụng kháng khuẩn, chống viêm và chống oxy hóa. 

Squalane là chất béo này được tìm thấy tự nhiên trong bã nhờn trên da, là một chất chống oxy hóa có khả năng giữ cho làn da mềm mại và ngậm nước. Do có cùng nguồn gốc từ axit béo cấu thành lên lớp màng bảo vệ da, bổ sung squalane là cách nhanh nhất để phục hồi lại chức năng của lớp màng mà không làm tắc nghẽn lỗ chân lông, ngay cả với làn da dầu hoặc dễ bị mụn. 

b) Các thành phần phục da khô/ thiếu nước

• Da thiếu nước

Đầu tiên, cần tránh sử dụng các loại tẩy tế bào chết quá mạnh với các hạt thô và mài mòn, điều này sẽ làm trầm trọng thêm vấn đề. Thay vào đó, sử dụng các thành phần có chứa axit hyaluronic và collagen, cũng như các loại xịt khoáng dạng nước để bổ sung dự trữ độ ẩm và giúp da phục hồi trở lại. Những chất giữ ẩm có khả năng chính là kéo và giữ nước, nổi bật phải kể đến Glycerin và Hyaluronic Acid - 2 thành phần vàng được các sản phẩm phục hồi skin barrier săn đuổi. 

• Chất giữ ẩm không thể tự chữa lành hàng rào bảo vệ da; tuy nhiên, chúng làm nhiệm vụ thiết yếu là giữ ẩm, trong khi làn da đang hồi phục. Chất giữ ẩm giúp hydrat hóa lớp biểu bì trong khi làn da được che phủ và ngăn mất nước bằng một lớp lipid bên ngoài. 

• Nói cách khác, sử dụng chất giữ ẩm, sau đó khóa ẩm sẽ giúp đẩy nhanh quá trình sửa chữa bất kỳ hàng rào bảo vệ da nào bị tổn thương. Đặc biệt, Hyaluronic Acid không chỉ giúp duy trì độ ẩm ở cấp độ tế bào, mà còn giúp đẩy nhanh quá trình chữa lành vết thương hoặc tổn thương trên da, mô [10]. 

Không giống như da khô, mất nước có thể điều trị được bằng cách thay đổi lối sống. Bổ sung đủ nước là bước quan trọng đầu tiên, vì vậy điều quan trọng là bạn phải uống nhiều nước. Ăn nhiều thực phẩm giàu nước hơn như dưa chuột, rau diếp, bơ, bông cải xanh và dưa hấu.

• Da khô

Chúng ta khó có thể thay đổi loại da khô, thay vào đó, có thể cải thiện vẻ ngoài của nó. Trước tiên, các chuyên gia khuyên rằng cần cung cấp các loại dầu mà da khô không thể tự tạo ra, vì vậy hãy tăng cường chế độ chăm sóc da của với một loại dầu dưỡng da giàu dưỡng chất. 

• Thornfeldt giải thích rằng hàng rào bảo vệ da khỏe mạnh bao gồm hỗn hợp cholesterol, ceramides và axit béo tự do. Để một sản phẩm thực sự hiệu quả cho da khô, điều quan trọng là nó có giúp phục hồi hàng rào bảo vệ da hay không. Để làm được điều đó, nó phải chứa các loại dầu - đặc biệt là các loại dầu có ở làn da khỏe mạnh. “Hãy nhớ rằng độ ẩm là khả năng giữ nước, nhưng vì các loại da khô không sản xuất đủ dầu, nên việc bổ sung thêm nước mà không có dầu mà hàng rào bảo vệ da cần sẽ phản tác dụng trong việc giải quyết nhu cầu của da khô” [14].

Các sản phẩm có chứa chất giữ ẩm, chất tạo nhũ và chất khóa ẩm là một lựa chọn tốt khi điều trị da khô. Da khô cần tất cả các thành phần đó, ví dụ điển hình có thể kể đến là: dầu hạt - dầu dừa, dầu hạnh nhân, dầu thực vật - squalane, dầu jojoba, dầu tầm xuân, bơ hạt mỡ, lanolin. 

c) Các thành phần phục hồi da overtreatment

Có nhiều vô kể các thành phần giúp phục skin barrier, trong đó một số thành phần đắt giá thường xuất hiện trong các sản phẩm phục hồi chăm sóc da là Panthenol, Urea và Kinetin.  

• Panthenol [15]: là một chất hóa học được tạo ra từ axit pantothenic , còn được gọi là vitamin B-5. Trong mỹ phẩm bôi ngoài da, Panthenol thường sử dụng như một loại kem dưỡng ẩm với vai trò là chất làm mềm, làm dịu và chống kích ứng, ngăn mất nước qua da và đẩy nhanh quá trình phục hồi tổn thương. Panthenol cũng dùng để điều trị vết côn trùng cắn, vết thương nhỏ, chàm và hăm tã.

• Urea [16]: thường có trong các sản phẩm chăm sóc da nhờ khả năng giữ ẩm và tẩy tế bào chết. Theo một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng da khô có thể được điều trị thành công bằng các loại kem có chứa urea. Thành phần này giữ cho làn da của bạn ẩm bằng cách kéo nước từ các lớp sâu hơn của da và không khí giữ chúng trên da, ngăn tình trạng mất nước.

• Kinetin [17,18]: Kinetin là một hợp chất có nguồn gốc thực vật, được sử dụng trong các loại kem bôi ngoài da để kiểm soát các tổn thương và lão hóa trên khuôn mặt. Kinetin đã được chứng minh có khả năng: chống oxy hóa, loại bỏ gốc tự do trong da; bảo vệ chức năng hàng rào bảo vệ da chống lại tác hại do tia UV gây ra; tăng cường độ ẩm cho lớp sừng trên da; tăng cường hiệu ứng hydrat hóa cho các lớp sâu hơn của da. Kem Kinetin ở nồng độ 0,1% đã được chứng minh là cải thiện đáng kể tình trạng da tổng thể, kết cấu da, màu sắc và nếp nhăn khi sử dụng trong khoảng thời gian 12 tuần.

SẢN PHẨM GỢI Ý

Kem dưỡng chống lão hoá, phục hồi da Obagi Clinical Kinetin+ Hydrating Cream

Tinh chất chống lão hoá, dưỡng sáng da, phục hồi Obagi Professional-C Peptide Complex

Kem dưỡng siêu ẩm cho da khô, da lão hoá Obagi Hydrate Luxe

Nguồn tham khảo:

[1]. https://style-republik.com/skin-barrier-lop-mang-tu-nhien-giup-bao-ve-da-bi-lang-quen/ 

[2]. https://tapchiyhocvietnam.com/hang-rao-bao-ve-da-skin-barrier/ 

[3]. https://www.healthline.com/health/beauty-skin-care/dry-vs-dehydrated

[4]. https://www.byrdie.com/dehydrated-or-dry-skin

[5]. Palma L, Marques LT, Bujan J, Rodrigues LM. Dietary water affects human skin hydration and biomechanics. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2015 Aug 3;8:413-21. doi: 10.2147/CCID.S86822.

[6]. https://www.byrdie.com/dehydrated-or-dry-skin#toc-what-is-dehydrated-skin 

[7]. Department of Dermatology, Yale University School of Medicine, P.O. Box 208059, New Haven, CT 06520-8059, USA 

[8]. Elaine Fuchs; Skin stem cells: rising to the surface . J Cell Biol 28 January 2008; 180 (2): 273–284. doi: https://doi.org/10.1083/jcb.200708185

[9]. Aging and wound healing. Gosain A, DiPietro LA World J Surg. 2004 Mar; 28(3):321-6.

[10]. Egelrud, T. (2000). Desquamation in the stratum corneum. Acta Dermato-Venereologica, 80.

[11]. Mori K, Seki T, Kaizu K, Takagi Y, Miyaki M, Ishizaki C, Katayama I. Efficacy of a moisturizer containing a pseudo-ceramide and a eucalyptus extract for Japanese patients with mild atopic dermatitis in the summer. J Cosmet Dermatol. 2019 Jun;18(3):850-856. doi: 10.1111/jocd.12735. Epub 2018 Aug 6. PMID: 30084152.

[12]. Schagen, S. K. (2017). Topical peptide treatments with effective anti-aging results. Cosmetics, 4(2), 16.

[13]. Gorouhi, F., & Maibach, H. I. (2009). Role of topical peptides in preventing or treating aged skin. International journal of cosmetic science, 31(5), 327-345.

[14]. https://www.byrdie.com/how-to-fix-dry-skin-4686908 

[15]. National Center for Biotechnology Information (2021). PubChem Compound Summary for CID 4678, Panthenol.

[16].  Parker, J., Scharfbillig, R., & Jones, S. (2017). Moisturisers for the treatment of foot xerosis: a systematic review. Journal of foot and ankle research, 10, 9. https://doi.org/10.1186/s13047-017-0190-9

[17]. Wanitphakdeedecha R, Meeprathom W, Manuskiatti W. Efficacy and safety of 0.1% kinetin cream in the treatment of photoaging skin. Indian J Dermatol Venereol Leprol. 2015;81(5):547. 

[18]. Campos P, de C, de A, Gaspar L. Efficacy of cosmetic formulations containing dispersion of liposome with magnesium ascorbyl phosphate, alpha-lipoic acid and kinetin. Photochem Photobiol. 2012;88(3):748-752.