Hướng dẫn trị mụn hiệu quả tuổi dậy thì
Tuổi dậy thì là giai đoạn cơ thể trải qua nhiều thay đổi về sinh lý và hormone, trong đó, mụn là một trong những vấn đề phổ biến nhất. Mụn không chỉ ảnh hưởng đến vẻ ngoài mà còn gây mất tự tin, khiến nhiều bạn trẻ cảm thấy lo lắng. Tuy nhiên, với sự kiên nhẫn, trang bị kiến thức để cách chăm sóc đúng, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát mụn hiệu quả. Hãy cùng khám phá các phương pháp trị mụn an toàn và khoa học dưới đây!
1. Nguyên nhân và đặc điểm mụn tuổi dậy thì
Mụn trứng cá là một bệnh viêm mãn tính của đơn vị nang lông tuyến bã nhờn, đặc trưng bởi sự hình thành các tổn thương da viêm và không viêm. Bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến vùng mặt, ngực và lưng, nơi có mật độ tuyến bã nhờn cao.
Tỷ lệ mắc mụn trứng cá ở các thanh thiếu niên được báo cáo dao động từ 81 đến 95% ở nam giới và từ 79 đến 82% ở nữ giới. Độ tuổi mắc bệnh cao nhất là từ 14 đến 17 đối với nữ và từ 16 đến 19 đối với nam. Mụn trứng cá ở đại đa số thanh thiếu niên là hiện tượng sinh lý, nhưng khoảng 15% sẽ gặp phải mụn trứng cá nghiêm trọng.
Các tổn thương không viêm bao gồm mụn đầu đen và mụn đầu trắng , do sự sừng hóa bất thường của ống nang lông tuyến bã nhờn. Các tổn thương viêm thường là các nốt đỏ hoặc mụn mủ, và ít gặp hơn là các nốt viêm sâu, được gọi là nốt sần. Tổn thương viêm chủ yếu là do phản ứng viêm với vi khuẩn kỵ khí “Propionibacterium acnes” (P. Acnes), vi khuẩn này sinh sống trên bề mặt da và trong ống nang lông tuyến bã nhờn. Khi ống nang lông bị tắc nghẽn và vỡ ra, bã nhờn tràn vào lớp hạ bì, làm tăng viêm.
Quá trình sinh bệnh của mụn trứng cá bao gồm sừng hóa quá mức ống nang lông, sự thay đổi hệ vi khuẩn trong nang lông, và phản ứng viêm. Bên cạnh đó, có bằng chứng cho thấy, cả nam và nữ mắc mụn trứng cá đều tiết ra nhiều bã nhờn hơn so với những người không bị mụn. Di truyền cũng có ảnh hưởng đến khả năng mắc mụn, dù bằng chứng hỗ trợ lý thuyết này còn hạn chế. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng mụn trứng cá có tỷ lệ mắc cao hơn ở các cặp sinh đôi cùng trứng so với sinh đôi khác trứng.
Trong một số trường hợp, mụn có thể gây sẹo, dù mức độ viêm của mụn không phải lúc nào cũng liên quan trực tiếp đến sự xuất hiện của sẹo. Sẹo mụn có thể là sẹo lõm (do mất collagen) hoặc sẹo phì đại (do tăng collagen). Mụn trứng cá và sẹo mụn, đặc biệt khi xuất hiện trên mặt, có thể gây ra các vấn đề tâm lý và xã hội cho bệnh nhân, như lo âu, trầm cảm, và cô lập xã hội. Nhiều bệnh nhân có mụn cũng gặp khó khăn trong các mối quan hệ xã hội.
2. Các định hướng điều trị mụn
Việc lựa chọn phương pháp điều trị mụn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau: (i) mức độ nghiêm trọng của mụn; (ii) loại tổn thương mụn; (iii) sự hiện diện của sẹo mụn; và (iv) ảnh hưởng tâm lý và xã hội.
a. Sử dụng thuốc thoa tại chỗ
Mụn nhẹ thường chỉ cần điều trị tại chỗ. Có nhiều sản phẩm điều trị tại chỗ có sẵn, và lựa chọn sản phẩm sẽ phụ thuộc chủ yếu vào loại tổn thương. Các tổn thương có thể là mụn đầu đen, mụn viêm hoặc tổn thương hỗn hợp.
Sản phẩm điều trị tại chỗ thường được sử dụng hai lần mỗi ngày trên các vùng da bị mụn. Việc sử dụng đúng liệu trình là rất quan trọng. Với hầu hết các sản phẩm, cải thiện lâm sàng rõ rệt thường cần ít nhất 6 tuần sử dụng liên tục. Mức độ cải thiện tối đa có thể chỉ đạt được sau 3 đến 4 tháng.
Đối với những bệnh nhân có mụn viêm chủ yếu, các hoạt chất điều trị tại chỗ sau đây được khuyến cáo:
Benzoyl Peroxide
Benzoyl peroxide thường được coi là phương pháp điều trị chuẩn vàng cho mụn viêm. Nó có tác dụng chủ yếu đối với các tổn thương viêm, hoạt động bằng cách phân hủy khi thoa lên da, giải phóng các gốc oxy tự do trong các nang bã nhờn, có tác dụng diệt khuẩn. Ngoài ra, benzoyl peroxide còn tác động lên các tổn thương không viêm, giảm hiện tượng sừng hóa quá mức trong nang lông và hình thành mụn đầu đen lớn. Benzoyl peroxide thường được sử dụng đơn độc, nhưng cũng có sẵn trong các sản phẩm kết hợp với các thành phần khác.
Tác dụng phụ thường gặp nhất của benzoyl peroxide là viêm da kích ứng, nhưng có thể giảm thiểu bằng cách giảm tần suất sử dụng và thường sẽ giảm đi khi tiếp tục điều trị. Viêm da dị ứng rất hiếm khi xảy ra khi dùng hoạt chất này.
Thoa kháng sinh tại chỗ
Các kháng sinh tại chỗ thường được sử dụng trong điều trị mụn là tetracycline, erythromycin và clindamycin. Chúng có sẵn dưới dạng kem hoặc lotion với nồng độ từ 1 đến 4%. Một phân tích từ 144 thử nghiệm lâm sàng của các kháng sinh tại chỗ cho thấy erythromycin và clindamycin tại chỗ có hiệu quả tương đương benzoyl peroxide, trong khi tetracycline tại chỗ ít hiệu quả hơn. Erythromycin và clindamycin tại chỗ đã được chứng minh là hiệu quả trong điều trị mụn vừa phải trên mặt.
Kháng sinh tại chỗ làm giảm số lượng vi khuẩn P. acnes trên bề mặt da và trong nang lông, đồng thời thể hiện các đặc tính chống viêm, ức chế sự di chuyển của bạch cầu và giảm tỉ lệ các axit béo có tính viêm trong lipid trên bề mặt da.
Thoa ngoài nhóm Retinoids
Retinoid tại chỗ có sẵn dưới dạng tretinoin (0.01–0.025%), isotretinoin (0.05%) và adapalene (0.1%) trong kem hoặc gel. Retinoid tại chỗ giúp đảo ngược tình trạng sừng hóa quá mức của ống nang lông, đồng thời làm thông thoáng các mụn đầu đen hiện có bằng cách kích thích sự phát triển tế bào biểu bì nang lông. Khi nang lông được thông thoáng, môi trường bên trong trở nên ít thiếu oxy, giúp giảm sự phát triển của P. acnes. Ngoài ra, retinoid còn giúp giảm thiểu việc mụn đầu đen vỡ ra và lan rộng ra vùng da xung quanh, từ đó có tác dụng lên cả các tổn thương viêm.
Điều Trị Kết Hợp
Các phương pháp điều trị tại chỗ có thể được sử dụng kết hợp để tạo ra hiệu quả bổ sung. Một sản phẩm có thể được sử dụng vào buổi sáng và một sản phẩm khác vào buổi tối. Tretinoin có thể giúp tăng cường khả năng thẩm thấu của các tác nhân điều trị tại chỗ khác. Việc kết hợp tretinoin với clindamycin tại chỗ đã được chứng minh là hiệu quả hơn khi sử dụng riêng biệt. Việc sử dụng tretinoin và erythromycin tại chỗ theo dạng chuỗi cũng mang lại hiệu quả cao hơn so với việc sử dụng từng sản phẩm đơn lẻ.
Các kháng sinh tại chỗ và benzoyl peroxide kết hợp lại còn mang lại hiệu quả cao hơn so với việc sử dụng benzoyl peroxide đơn lẻ. Erythromycin kết hợp với kẽm cũng đã được chứng minh là tăng cường hiệu quả điều trị. Việc kết hợp kháng sinh với kẽm hoặc benzoyl peroxide giúp giảm tần suất kháng thuốc. Benzoyl peroxide và tretinoin cũng cho thấy hiệu quả kết hợp tốt trong điều trị mụn viêm. Phương pháp điều trị kết hợp cũng giúp giảm các tác dụng phụ.
Ngoài ra, với các tình trạng mụn viêm nặng vừa đến nghiêm trọng thường bắt buộc uống thuốc kê toa cùng kết hợp thoa ngoài, tuy nhiên, thoa ngoài vẫn là sự lựa chọn hàng đầu và mang tính duy trì về lâu dài. Nồng độ sử dụng là không giống nhau với từng thể trạng bệnh nhân và sẽ được chỉ định bởi bác sĩ. Trong nhiều trường hợp, kết hợp các phương pháp điều trị nâng cao khác như peel da hoá học với Salicylic acid cũng được cân nhắc.
3. Sản phẩm gợi ý hỗ trợ điều trị mụn tuổi dậy thì
Lotion chấm mụn chứa 5% Benzoyl Peroxide Obagi CLENZIderm MD Therapeutic
Sản phẩm phù hợp để trị mụn tuổi dậy thì nhờ vào cơ chế hoạt động hiệu quả và tính an toàn cao. Benzoyl Peroxide là một trong những thành phần trị mụn nổi bật, giúp tiêu diệt vi khuẩn Propionibacterium acnes - tác nhân chính gây mụn. Khi thoa lên da, Benzoyl Peroxide giải phóng các gốc oxy tự do, giúp làm sạch bề mặt da và giảm tình trạng tắc nghẽn lỗ chân lông, ngăn ngừa sự hình thành mụn mới. Điều này đặc biệt quan trọng với làn da tuổi dậy thì, khi tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ và dễ bị tắc nghẽn, dẫn đến mụn.
Benzoyl Peroxide có nồng độ 5% trong sản phẩm này là mức hiệu quả cao, giúp giảm viêm mụn nhanh chóng, đặc biệt là mụn viêm và mụn mủ. Đồng thời, sản phẩm còn giúp giảm tình trạng dầu thừa, một yếu tố quan trọng trong việc kiểm soát mụn ở tuổi dậy thì. Lotion chấm mụn Obagi CLENZIderm MD Therapeutic nhẹ nhàng thẩm thấu vào da, giúp làm dịu và giảm đỏ, sưng viêm, hỗ trợ cải thiện làn da mà không gây cảm giác nhờn rít, là lựa chọn lý tưởng cho làn da dầu và dễ nổi mụn của tuổi dậy thì.
Mụn tuổi dậy thì là vấn đề phổ biến, nhưng với sự chăm sóc đúng cách và chế độ sống lành mạnh, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát và cải thiện tình trạng da. Hãy nhớ rằng, kiên nhẫn là chìa khóa để đạt được làn da sạch mụn và khỏe mạnh. Đừng quên lắng nghe cơ thể và làn da của bạn để tìm ra phương pháp phù hợp nhất!
Đừng ngần ngại liên hệ OBG Việt Nam để được tư vấn với chuyên viên về sản phẩm và liệu trình chăm sóc da khoa học. Chúc các bạn có một làn da đẹp!
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Goulden V. Guidelines for the management of acne vulgaris in adolescents. Paediatr Drugs. 2003;5(5):301-13. doi: 10.2165/00128072-200305050-00003. PMID: 12716217.
