4 YẾU TỐ CẦN QUAN T M ĐỂ ĐIỀU TRỊ NÁM THÀNH CÔNG

Nám là tình trạng bệnh lý da liễu vô cùng phổ biến với phụ nữ Châu Á. Để đề ra phác đồ điều trị nám thành công cần cân nhắc đến nhiều yếu tố, trong đó yêu cầu rất lớn về một kế hoạch điều trị kết hợp trong thời gian dài. Hãy cùng nắm chắc bốn yếu tố cần quan tâm để cải thiện nám da thành công nhé!

I. Các loại nám thường gặp:

Nám da là một bệnh lý về rối loạn tăng sắc tố mắc phải phổ biến. Mặc dù cơ chế bệnh sinh của nám da vẫn chưa rõ ràng, một số yếu tố căn nguyên đã được xác định, có thể kể đến việc tiếp xúc với tia cực tím (UV), yếu tố di truyền, thay đổi hormone trong quá trình mang thai và sử dụng hormone ngoại sinh (uống thuốc điều trị bệnh lý khác).

Nám thường xuất hiện dưới dạng các mảng hoặc mảng màu nâu hai bên ở má, trán.

1- Nám mảng: các mảng sắc tố màu nâu nhạt

2- Nám chân sâu: các đốm sắc tố nâu sậm

3- Nám hỗn hợp: sự kết hợp giữa nám mảng và nám chân sâu.

II. 4 yếu tố cần quan tâm để điều trị nám thành công

Điều trị nám thành công cần nhiều yếu tố kết hợp cùng nhau. Tình trạng nám càng nặng và lâu năm sẽ càng yêu cầu tổng hòa giữa các phương pháp điều trị cũng như tinh thần kiên trì. 4 yếu tố cần có để điều trị nám thành công có thể kể đến:

1. Sử dụng sản phẩm ngoài da chứa các hoạt chất phù hợp

Thoa ngoài vẫn là biện pháp hàng đầu và ưu tiên trong điều trị nám. Sử dụng sản phẩm thoa ngoài sẽ là nền tảng cơ bản và được duy trì xuyên suốt, kể cả khi kết thúc quá trình điều trị. Tuy có vô vàn hoạt chất hứa hẹn trong điều trị nám, đây là những hoạt chất sáng giá nhất bạn cần biết:

1.1 Hydroquinone

Hydroquinone (HQ) hoạt động bằng cách ức chế sự chuyển đổi DOPA thành melanin bằng cách ức chế enzyme tyrosinase. HQ không chỉ ảnh hưởng đến sự hình thành, tạo hắc tố và suy thoái của melanosome mà còn ảnh hưởng đến cấu trúc màng của tế bào hắc tố.

Vì tác động vô cùng mạnh mẽ nên HQ đến hiện tại vẫn được xem như hoạt chất “tiêu chuẩn vàng" trong điều trị nám. Nồng độ HQ thường được sử dụng từ 2-5% và cho hiệu quả rõ ràng với thời gian trung bình 5-7 tuần. Với nồng độ từ 2% trở lên, HQ cần được kê đơn và theo dõi từ bác sĩ để kiểm soát các phản ứng ngoài ý muốn.

Một số biến chứng như Ochronosis ngoại sinh chỉ được ghi nhận ở các trường hợp da sẫm màu (da tuýp IV-VI), sử dụng HQ nồng độ mạnh trong thời gian dài. HQ an toàn để sử dụng khi bạn được hướng dẫn và theo dõi từ người có chuyên môn.

1.2. Retinoids

Retinoids là tên gọi cho nhóm các dẫn xuất từ vitamin A. Khi nhắc tới Retinoids, chúng ta không thể nào không nhắc đến Tretinoin. Tretinoin lần đầu tiên được sử dụng kết hợp với HQ như chất hỗ trợ HQ tăng cường thâm nhập nhờ khả năng bình thường hóa quá trình thay mới tế bào, nhưng sau đó, Tretinoin đã được công nhận là có tác dụng riêng đối với ức chế quá trình hình thành hắc tố.

Retinoids ảnh hưởng đến nhiều bước trong con đường hình thành melanin. Tretinoin thúc đẩy quá trình mất sắc tố nhanh chóng thông qua quá trình tạo biểu bì và tăng tốc độ luân chuyển biểu bì làm giảm thời gian tiếp xúc giữa tế bào sừng và tế bào hắc tố. So với HQ, Tretinoin cần thời gian trung bình khoảng 24 tuần để phát huy tác dụng.

Sử dụng mỗi hoạt chất Tretinoin vẫn cho các kết quả đáp ứng điều trị tốt trong các thử nghiệm lâm sàng, nhưng kết quả điều trị vẫn tốt hơn khi kết hợp chúng với các hoạt chất khác như HQ và corticosteroid.

Các tác dụng phụ thường gặp nhất bao gồm ban đỏ, nóng rát, châm chích, khô và đóng vảy. Khi sử dụng Retinoids nói riêng cũng như trị nám nói chung, việc chống nắng một cách cẩn thận là điều vô cùng cần thiết để ngăn tình trạng nám thêm nghiêm trọng.

1.3. Glycolic acid

Glycolic acid (GA) là một alpha-hydroxy acid, chúng thường được kết hợp với các chất khác ở nồng độ 5-10% để làm sáng da. GA góp phần cải thiện nám da bằng cách tái tạo biểu bì, tăng tốc độ bong tróc tế bào sừng, dẫn đến sự phân tán sắc tố nhanh chóng trên tế bào bị ảnh hưởng bởi dư thừa melanin. GA cũng trực tiếp làm giảm sự hình thành melanin trong tế bào hắc tố bằng cách ức chế tyrosinase.

1.4. Arbutin

Arbutin là một dẫn xuất của hydroquinone. Arbutin hoạt động bằng cách ức chế tyrosinase, từ đó làm giảm sự hình thành melanin.

Tác dụng của arbutin phụ thuộc vào liều lượng và là một hoạt chất dưỡng sáng da vô cùng lành tính.

Sản phẩm gợi ý: Bộ sản phẩm điều trị nám, dưỡng sáng da Obagi Nu-derm Fx

1.5. Vitamin C (Ascorbic acid)

Ascorbic Acid có đặc tính chống oxy hóa và ức chế quá trình hình thành hắc tố bằng cách ngăn chặn việc sản xuất gốc tự do và hấp thụ bức xạ cực tím. Ascorbic Acid sẽ phát huy tác dụng rõ rệt hơn khi được kết hợp cùng các hoạt chất khác trong quá trình điều trị nám.

Sản phẩm gợi ý: Tinh chất chống oxy hoá, dưỡng sáng da Obagi Professional-C với nhiều nồng độ phù hợp từng nhu cầu da

1.6. Niacinamide

Niacinamide (nicotinamide), dạng amid có hoạt tính sinh học của niacin (vitamin B3). Niacinamide vô cùng đa năng, chúng có thể làm giảm sắc tố bằng cách ngăn chặn có thể đảo ngược sự chuyển melanosome từ tế bào hắc tố sang tế bào sừng.

Trong các nghiên cứu lâm sàng, Niacinamide làm giảm đáng kể tình trạng tăng sắc tố và tăng độ sáng nền da chỉ sau bốn tuần sử dụng. Hơn thế nữa, Niacinamide vô cùng dễ đáp ứng và dễ dàng kết hợp trong chu trình dưỡng da.

2. Kết hợp các biện pháp xâm lấn hợp lý

Với tình trạng nám càng nghiêm trọng, chúng ta cần kết hợp các biện pháp xâm lấn hợp lý, tác động chuyên sâu qua thượng bì để cải thiện nám một cách hiệu quả, an toàn. Các phương pháp xâm lấn tối thiểu và xâm lấn được dùng để trị nám có thể kể đến: Peel da hoá học, liệu pháp điều trị bằng laser và ánh sáng. Hiện nay, tiêm vi điểm mesotherapy với các hoạt chất dưỡng sáng da cũng được ưa chuộng nhờ đưa dưỡng chất xuống lớp sâu hơn của da, tạo nên tổng thể hiệu quả điều trị tối ưu.

Lột da hóa học thường được sử dụng hàng ngày để điều trị trẻ hóa da, sạm da, mụn trứng cá và tăng sắc tố. Hầu hết các nghiên cứu hiện nay về nám đều thiếu công cụ đánh giá khách quan và kết quả tiếp tục gây tranh cãi. Các tác dụng phụ tiềm ẩn đã biết bao gồm kích ứng da và tăng sắc tố sau viêm (PIH)

Lột da hóa học có thể được sử dụng để điều trị nám và bao gồm các chất như Glycolic Acid, Trichloroacetic Acid, dung dịch Jessner (axit lactic, axit salicylic, resorcinol và ethanol), Salicylic Acid, Retinoic Acid.

Một số chọn lựa điều trị bằng năng lượng ánh sáng có thể kể đến: Ánh sáng xung cường độ cao - intense pulsed light (IPL), Laser không bóc tách - Q-switched neodymium-doped yttrium aluminum garnet (QS-Nd:YAG) laser, Laser nhuộm xung - pulsed-dye laser (PDL), fractionated laser CO2. Lựa chọn laser sẽ tùy thuộc vào phác đồ điều trị mà bác sĩ đưa ra xét theo tình trạng da bệnh nhân và khả năng đáp ứng của từng người.

3. Chế độ ăn uống, sinh hoạt, dinh dưỡng hợp lý

Tình trạng rối loạn sắc tố chịu sự ảnh hưởng bởi nội tiết tố, do đó, việc duy trì thói quen sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng hợp lý là điều cần thiết để bạn giữ gìn thể trạng khỏe mạnh. Việc tính cực nạp các thực phẩm giàu chất chống oxy hoá cũng được khuyến khích để giúp da tăng cường đề kháng tự nhiên, sáng khoẻ từ bên trong.

4. Sự kiên nhẫn, tinh thần tuân thủ, hợp tác điều trị

Vì tính phức tạp và chịu nhiều yếu tố ảnh hưởng, nám da là bệnh lý khó đoán về diễn tiến bệnh cũng như cần sự tin tưởng của bệnh nhân đối với bác sĩ để tạo nên sự hợp tác điều trị hiệu quả. Ngoài ra, bệnh nhân cũng nên được trang bị kiến thức để đặt ra những kỳ vọng hợp lý cho quá trình cải thiện nám da bản thân.

III. Tổng kết

Tóm lại, việc điều trị nám thành công cần sự kết hợp giữa bốn yếu tố. Đầu tiên, xây dựng chu trình điều trị và chăm sóc da với các hoạt chất cải thiện sắc tố như Retinoids, Niacinamide, Ascorbic Acid, Arbutin, đặc biệt, nếu sử dụgn Hydroquinone từ 2% trở đi cần được dùng dưới hướng dẫn từ chuyên gia.

Vì nám da liên quan đến rối loạn sắc tố ở tế bào dưới lớp thượng bì, do đó việc kết hợp các liệu pháp xâm lấn như laser, peel da, mesotherapy là điều cần thiết để điều trị thêm hiệu quả. Tiếp đến, chuẩn bị tinh thần tuân thủ điều trị, kiên nhẫn, hợp tác với bác sĩ, cũng như xây dựng lối sống lành mạnh và chế độ dinh dưỡng hợp ký cũng không kém phần quan trọng để cải thiện nám da trông thấy. Chúc bạn có làn da khoẻ đẹp, đều màu!

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bandyopadhyay D. Topical treatment of melasma. Indian J Dermatol. 2009;54(4):303-9. doi: 10.4103/0019-5154.57602. PMID: 20101327; PMCID: PMC2807702.

2. McKesey, J., Tovar-Garza, A. & Pandya, A.G. Melasma Treatment: An Evidence-Based Review. Am J Clin Dermatol 21, 173–225 (2020). https://doi.org/10.1007/s40257-019-00488-w

3. Kang HY, Ortonne JP. What should be considered in treatment of melasma. Ann Dermatol. 2010 Nov;22(4):373-8. doi: 10.5021/ad.2010.22.4.373. Epub 2010 Nov 5. PMID: 21165205; PMCID: PMC2991712.

4. Rendon M, Berneburg M, Arellano I, Picardo M. Treatment of melasma. J Am Acad Dermatol. 2006 May;54(5 Suppl 2):S272-81. doi: 10.1016/j.jaad.2005.12.039. PMID: 16631968.