Chất chống oxy hoá - Chiến binh bảo vệ làn da bị thờ ơ

Cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật thì càng ngày con người càng nhận thức hơn vai trò và tầm quan trọng của việc chống lại các gốc tự do, các tác nhân oxy hóa. Việc khám phá và nghiên cứu các chất có khả năng chống oxy hóa mang lại một cuộc cách mạng trong ngành làm đẹp, tao ra những sản phẩm không chỉ mang lại hiệu ứng tức thời mà thực sự hiệu quả về lâu về dài cho làn da. Dù rằng phổ biến là vậy nhưng chưa nhiều người hiểu thực sự bản chất của các chất oxy hoá. Hôm nay chúng ta hãy cùng tìm hiểu về chủ đề này.

1. Tác hại của quá trình oxy hóa:

Chúng ta vẫn thường nghe về việc chống oxy hóa giúp cho làn da khỏe mạnh, trẻ đẹp, vậy thì chất gây oxy hóa mang đến tác hại gì? Trước hết chúng ta nên biết gốc tự do và oxy hóa là hai dạng khác nhau.

Mọi thứ xung quanh chúng ta và cả chính chúng ta đều được cấu tạo nên bởi các hạt nhỏ được gọi là phân tử và nguyên tử. Nguyên tử và phân tử được bao quanh bởi đám mây các hạt mang điện tích âm là electron.

Cấu trúc của một nguyên tử

Trong điều kiện lý tưởng, các electron thích bắt cặp với nhau để chúng có thể duy trì ổn định về mặt năng lượng. Tuy nhiên, dưới tác động của các ngoại tố như tia UV và ô nhiễm, sự cân bằng này có thể bị phá vỡ. Kết quả là tạo ra các gốc tự do thừa một electron nên nó cần cướp lấy electron từ phân tử khác (đóng vai trò như chất oxy hóa) hoặc mang đi cho electron thừa của mình (đóng vai trò như chất khử). Khi phân tử kia mất một electron cho một gốc tự do, nó sẽ trở thành một gốc tự do và bây giờ phải kết đôi để tìm một electron từ một phân tử khác. Và vòng luẩn quẩn cứ thế tiếp diễn.

Về bản chất, chất oxy hóa và gốc tự do là hai dạng khác nhau khi mà gốc oxy hóa có thể thừa hoặc đủ electron nhưng nó vẫn đi cướp electron của phân tử bên cạnh. Miễn là có sự chiếm đoạt electron từ phân tử khác xảy ra thì sẽ gây hại thông qua phản ứng oxi hóa khử nên gốc tự do không phải lúc nào cũng là kẻ thủ ác gây hại. Nhưng trên thực tế, khái niệm chất oxy hóa và gốc tự do được xem là tương đương nên chúng ta mặc định cùng nhau rằng gốc tự do là kẻ thù có hại.

Vậy tác hại của gốc tự do cụ thể là gì? Dưới tác động của chuỗi phản ứng dây chuyền gây ra bởi gốc tự do sẽ gây nên sự xáo trộn hóa học của các chất trong chuỗi, từ đó mà tổn thương đến các tế bào da, bao gồm cả collagen và elastin của chúng ta. Đây là cách mà gốc tự do gây nên sự lão hóa sớm. Ngoài ra, gốc tự do còn kích thích phản ứng viêm, kích thích sản xuất melanin gây nên những bệnh về rối loạn sắc tố như sạm, nám, tàn nhang… Nguy hiểm nhất là khi gốc tự do tấn công DNA sinh ra hiện tượng đột biến gen gây ung thư. Nói chung là đáng sợ vô cùng.

Một trong những nguyên nhân sinh ra gốc tự do phổ biến nhất đó là phơi nhiễm tia UV. Điều đó phần nào giải thích lí do tại sao dưới tác động của tia UV, da không chỉ bị tổn thương như bỏng rát, lão hóa sớm mà còn sinh ra tế bào ung thư và các phản ứng viêm.

2. Làm thế nào để chống oxy hóa và lợi ích của việc chống oxy hoá cho làn da:

Hiện nay, các chuyên gia da liễu đã nhận thức được tầm quan trọng của việc chống lại các gốc tự do cũng như chống oxy hóa, họ nhấn mạnh rằng chất chống oxy hóa là một hàng rào bảo vệ da và là trợ thủ đắc lực cho kem chống nắng để ngăn ngừa các tác hại của phơi nhiễm tia UV.

Vậy chất chống oxy hóa là gì? Chất chống oxy hóa sẵn sàng hiến tặng một cách vị tha một trong những electron của chính nó cho các gốc tự do, nhờ sự hy sinh thân mình này đã chấm dứt chu trình ăn cắp electron của gốc tự do. Thật may mắn là dù có cho đi electron của mình thì các chất chống oxy hóa cũng không bao giờ trở thành các gốc tự do nguy hiểm. Cấu trúc độc đáo của chúng cho phép các electron chưa ghép đôi giữ được sự ổn định mà không tấn công các phân tử khác. Điều này có ý nghĩa trong việc trung hòa các tổn thương do các gốc tự do gây ra, bảo vệ cho sự bền vững tế bào và các thành phần vật chất khác từ đó ngăn ngừa bùng viêm, tăng sắc tố và các dấu hiệu lão hóa.

Chất chống oxy hoá bảo vệ da bằng cách "cho đi" electron để gốc tự do trở về trạng thái cân bằng

Cơ thể chúng ta có nguồn cung cấp chất chống oxy hóa riêng. Đó là các enzyme xuất hiện tự nhiên trong da như superoxide dismutase, catalase và glutathione peroxidase. Nhưng các chất chống oxy hóa này có thể bị cạn kiệt do thường xuyên đối mặt với ô nhiễm và tia cực tím mà chúng ta phải đối mặt hàng ngày. Vì vậy, chúng ta nên bổ sung thêm các chất chống oxy hóa ngoại sinh để hiệp lực, hỗ trợ, củng cố sự bảo vệ cho chính bản thân chúng ta trước các tác nhân oxy hóa. Có thể kể tên một vài chất chống oxy hóa tiêu biểu trong mỹ phẩm như axit ascorbic (vitamin C), tocopherol (vitamin E), niacinamide (vitamin B3), gluconolactone, caffeine…

Xin được đính chính lại một hiểu lầm phổ biến, đó là các chất chống oxy hóa không làm mờ các nếp nhăn mà chỉ ngăn ngừa sự hình thành nếp nhăn nhờ bảo vệ các tế bào da, đồng thời nhờ ngăn chặn các gốc tự do tổn thương đến collagen và elastin mà chất chống oxy hóa có thể giảm nguy cơ mất độ săn chắc của da.

Ngoài tác dụng chống oxy hóa, tất cả các chất chống oxy hóa đều thể hiện đặc tính chống viêm. Phản ứng viêm gây tổn thương mô, ngăn chặn sự lành lại của da nên dễ gây nên sẹo lồi, sẹo lẽm. Có thể nói viêm là tiền đề gây nên những vấn đề gây mất mất thẩm mỹ trên da, vì vậy chúng ta luôn cần kháng viêm, ngừa viêm.

Các chất c chống oxy hóa thì đều có khả năng phòng ngừa sự tăng sắc tố nên ngừa thâm, giảm thiểu sự sạm đi của da. Melanin - hắc tố mà da tự sản sinh để bảo vệ da khỏi sự phá hủy của tia UV là nguyên nhân của nám, tàn nhang, đốm nâu. Giờ đây khi có sự hiện diện của chất chống oxy hóa bảo vệ da thì da không còn cần sản sinh nhiều hắc tố melanin nữa.

3. Một số chất chống oxy hóa hiệu quả:

Các chất có khả năng chống lại sự oxy hóa thường không chỉ có mỗi khả năng đó mà chúng còn đa nhiệm với những tác dụng khác: làm sáng da, chống thâm sạm, kháng viêm, tăng sinh collagen, phục hồi, bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV… nên rất cần thiết để bổ sung cho cơ thể. Bên cạnh đó, vì có nhiều dạng oxy hoá khác nhau và các chất chống oxy hóa có thể tái tạo lẫn nhau nên cần kết hợp các chất chống oxy hoá khác nhau trong một chu trình dưỡng da để tạo nên một mạng lưới vừa chống đa dạng gốc tự do, vừa đa nhiệm, vừa cộng hưởng để tái tạo và “tăng cường sức mạnh” của nhau. Sau đây là một số chất chống oxy hóa phổ biến mà ta thường gặp trong trong mỹ phẩm.

Vitamin C: là một chất chống oxy hóa mạnh, có nhiều phái sinh và dạng vitamin C có nhiều nghiên cứu nhất hiện nay là L-ascorbic acid (LAA). Ngoài khả năng chống oxy hóa vượt trội, vitamin C còn tham gia vào tổng hợp collagen nên không chỉ ngừa nếp nhân mà vitamin C còn có khả năng làm đầy nếp nhăn, chống các dấu hiệu tuổi tác hiệu quả. Vitamin C còn có khả năng ức chế enzyme tyrosinase sản sinh ra melanin nên có ý nghĩa trong việc làm sáng gia và đặc trị với các bệnh về sắc tố như nám, tàn nhang, đốm nâu.

L-ascobic acid

Vitamin E: Dạng vitamin E thường được sử dụng trong mỹ phẩm là alpha-tocopheryl acetate và alpha-tocopheryl linoleate. Bản thân vitamin E không chỉ là một chất chống oxy hóa mà việc sử dụng kết hợp 1% alpha-tocopherol với 15% vitamin C dạng LAA còn cung cấp khả năng bảo vệ vượt trội chống lại ửng đỏ và sự hình thành tế bào cháy nắng so với sử dụng đơn lẻ. Vì là một thành phần cấu tạo nên dầu nhờn trên da nên vitamin E có khả năng dưỡng ẩm tốt cho da.
Ferulic acid: hay còn gọi là Hydroxycinnamic acid, là một chất chống oxy hóa có nguồn gốc từ thực vật, như yến mạch, cám gạo, cam quýt… . Ferulic acid có khả năng chống lại các gốc tự do đồng thời tăng cường hiệu quả của các chất chống oxy hóa khác như vitamin C, vitamin E và làm chúng ổn định hơn. Các chuyên gia da liễu ngày càng chú ý ferulic acid vì đây là chất có khả năng dịu da, kháng viêm tốt, đặc biệt là phù hợp với cả da nhờn, mụn hơn vitamin E.

Ferulic acid

Gluconolactone: là một chất thuộc nhóm PHA, có hiệu quả tương tự nhưng ít gây kích ứng hơn so với AHA và BHA. Gluconolactone được chứng minh có khả năng trung hòa các gốc tự do, bảo vệ da khỏi bức xạ tia cực tím nên hạn chế tác hại liên quan với tia cực tím với da như: lão hóa, giảm độ đàn hồi, nếp nhăn, tăng sắc tố da, tăng kích thước lỗ chân lông. Nhờ khả năng tẩy tế bào chết bề mặt nhẹ nhàng và kháng viêm nên gluconolactone là một chất rất phù hợp với da mụn và da nhạy cảm.
Chiết xuất trà xanh: chúng ta đã nghe quá nhiều về khả năng chống oxy hóa của trà xanh đường uống trên các phương tiện truyền thông nên ở đây chúng ta sẽ chỉ bàn về chiết xuất trà xanh trong mỹ phẩm. Chiết xuất thực vật thường là một hỗn hợp các chất mà một vài chất trong đó có tác dụng tốt lên da. Trong trà xanh chứa rất nhiều polyphenol là chất chống oxy hóa mạnh. Đặc biệt, polyphenol có công dụng là ức chế enzym collagenase - nguyên nhân chính gây ra sự suy giảm collagen, làm da lão hóa và già đi. Methylxanthine trong chiết xuất trà xanh có tác dụng trong kháng viêm và chống lại sự hình thành các gốc tự do trong cơ thể người nên rất phù hợp với da mụn. Trong một số nghiên cứu, chiết xuất trà xanh giúp giảm lượng bã nhờn trên da nên kiềm dầu, hạn chế hình thành mụn. Các nghiên cứu độc lập đã chỉ ra rằng việc bôi caffeine và EGCG tại chỗ có thể giúp giảm bọng mắt và quầng thâm ở viền mắt, đây là hai chất được tìm thấy trong trà xanh.

KẾT LUẬN: Tất cả mọi người đều cần chống oxy hóa để bảo vệ toàn vẹn trước sự hủy hoại của tia UV và sự lão hóa. Ngay từ bây giờ, hãy lựa chọn cho mình sản phẩm chống ô xi hóa tốt vì lợi ích lâu dài về một làn da khỏe mạnh, trẻ trung, rạng rỡ.

SẢN PHẨM GỢI Ý

Kem chống nắng Obagi Professional C Suncare SPF 30