Nắm vững nguyên tắc dưỡng da sau để ngăn ngừa nám

Ở bài lần trước chúng ta đã được biết qua về chất chống oxy hóa và một trong những tác hại của việc oxi hóa đó là tình trạng rối loạn sắc tố gây nên nám da. Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về nám - một vấn đề về da được cánh chị em phụ nữ quan tâm.

I. Hiểu hơn về nám da:

Cũng bởi cùng với sự tiến bộ của nhân loại thì môi trường càng trở nên ô nhiễm, kèm theo đó là sự gia tăng của các bệnh lý da liễu, trong đó nám là dạng tăng sắc tố phổ biến gây nên ám ảnh cho nhiều người. Vì đâu nám lại đáng sợ như vậy? Chúng ta hãy cùng nhau đi bóc tách đề tài này.

Trước tiên, để hiểu về nám chúng ta cần có hiểu biết về melanin. Melanin là sắc tố tạo ra màu sắc tự nhiên cho da, tóc và mắt. Melanocytes là tế bào hắc tố sản sinh ra melanin. Melanocytes có chứa enzyme tyrosinase. Tác động của ánh sáng sẽ kích hoạt quá trình oxy hóa của các amino acid tyrosine để sản sinh ra melanin. Bình thường, melanin là yếu tố có nhiệm vụ bảo vệ da chống lại tác động nhiệt từ bên ngoài (nắng và lửa), giúp cân bằng nhiệt độ cho cơ thể và giúp kháng khuẩn. Chúng giúp làn da chống oxy hóa từ đó hạn chế tác hại từ tia cực tím.

Nám là hiện tượng hàm lượng melanin sản sinh quá đà ở một vùng da nhất định và sẽ trầm trọng hơn khi phơi sáng. Tăng sắc tố da xảy ra khi melanin - - được sản xuất quá mức. Điều này gây ra các đốm hoặc mảng sậm màu tại chỗ trên da. Những mảng này có thể có màu từ nâu nhạt đến đen và thường khác nhau về kích thước và hình dạng. Tàn nhang, đốm đồi mồi và các vết thâm sau mụn đều là những ví dụ của chứng tăng sắc tố da.

Theo thang đo da Fitzpatrick, da châu Á thuộc tuýp IV, tuýp dễ bị nám da.

II. Nguyên nhân của nám:

1. Nội tiết tố:

Khi estrogen tăng cao hơn mức bình thường có thể dẫn đến tình trạng nám da, khiến cho xuất hiện các đốm nâu hoặc các vùng da bị sẫm màu trên diện rộng. Đây là lý do tại sao nhiều phụ nữ gặp tình trạng bị nám trong khi mang thai hoặc sau khi bắt đầu uống thuốc tránh thai. Trên thực tế, nám phổ biến với rất nhiều phụ nữ mang thai (lên đến 90%)'. Tin tốt cho những người bị nám là tình trạng này thường có thể tự khỏi sau khi nồng độ estrogen đã được cân bằng - chẳng hạn như sau khi sinh hoặc sau khi ngừng sử dụng thuốc tránh thai nội tiết tố. Còn tin xấu? Điều đó có thể mất từ vài tháng đến vài năm để nám tự mờ dần.

2. Viêm:

Tăng sắc tố sau viêm là hiện tượng xảy ra sau khi nốt mụn hoặc vết thương hở đã liền miệng. Về cơ bản, đây là phản ứng tự nhiên của da đối với bất kỳ tổn thương nào khiến da bị viêm. Khi tình trạng viêm thuyên giảm và tổn thương bắt đầu lành lại, da thường có thể sản xuất quá nhiều hắc tố khiến vùng da bị tổn thương trước đây trở nên sẫm màu. Hắc tố sẽ cải thiện theo thời gian (ngay cả khi nó không được điều trị) nhưng điều này có thể mất từ ba tháng đến ba năm tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của sắc tố. Nói chung, càng có nhiều viêm, hắc tố sẽ càng đáng kể.

3. Do ánh sáng:

Nguyên nhân chính và phổ biến nhất gây ra nám là bởi phơi nhiễm ánh sáng (ở tất cả các dải sáng chứ không riêng tia UV). Chứng tăng sắc tố da có thể xuất hiện bất cứ lúc nào - một ngày bạn phơi mình dưới ánh nắng mặt trời, ngày tiếp theo bạn lại gặp phải những đốm đồi mồi ở mọi hình dạng và kích thước. Điều thú vị là, các đốm nám không nhất thiết xuất hiện ngay khi da bị ảnh hưởng bởi tia UV. Thông thường, tác hại của phơi nhiễm tia UV sẽ tích tụ ở độ tuổi 20 có thể bắt đầu nổi lên ở độ tuổi 30 hoặc 40, đó là lý do tại sao chúng ta bắt buộc phải sử dụng kem chống nắng mỗi ngày ngay từ khi còn nhỏ. Các yếu tố khác, chẳng hạn như ô nhiễm môi trường và ánh sáng xanh từ màn hình điện tử cũng có thể gây ra tình trạng tăng sắc tố da.

III. Đối phó với nám da:

Hiện nay, các nhà nghiên cứu vẫn chưa thực sự hiểu rõ cách vận hành giữa nội tiết tố và nám nên việc phòng tránh nám do nội tiết tố là việc bất khả thi. Dù vậy, chúng ta có thể bảo vệ da khỏi tia UV bằng cách sử dụng kem chống nắng và các sản phẩm chống oxi hóa, đồng thời bổ sung vào chu trình dưỡng da những hoạt chất làm sáng da nhờ việc ức chế sản sinh melanin.

Vitamin C: có nhiều phái sinh và dạng vitamin C có nhiều nghiên cứu nhất hiện nay là L-ascorbic acid (LAA). Vitamin C có khả năng chống oxy hóa vượt trội và ức chế enzyme tyrosinase sản sinh ra melanin nên có ý nghĩa trong việc làm sáng gia và đặc trị với các bệnh về sắc tố như nám, tàn nhang, đốm nâu.

Mặc dù là một thành phần vàng cho làn da khi vừa giúp da trắng hồng rạng rỡ, tăng sinh collagen chống lão hóa vừa bảo vệ da khỏi tác hại của oxy hóa và tia UV nhưng nhược điểm lớn nhất của vitamin C dạng LAA là nhanh bị oxy hóa, khó thấm, dễ kích ứng do vậy các nhà khoa học vẫn luôn cố gắng phát triển những phái sinh thay thế cho LAA với hy vọng mang lại công dụng tương đương nhưng thân thiện với làn da hơn.

Đáng tiếc chưa có nghiên cứu cụ thể về hiệu quả của các dạng phái sinh của vitamin C nên cho đến giờ, dạng LAA vẫn là ông hoàng của vitamin C.

Cấu trúc L-ascorbic acid

Hydroquinone: Hydroquinone là một trong những chất làm sáng da hiệu quả bậc nhất hiện nay và được sử dụng rộng rãi dưới sự theo dõi của chuyên gia da liễu để điều trị nám da, rối loạn sắc tố. Nó hoạt động bằng cách ức chế việc chuyển đổi tyrosin thành melanin. Hydroquinone thường rất kém bền, màu sắc thay đổi thành màu nâu khi xảy ra quá trình oxi hóa, vì vậy khi sử dụng cần lựa chọn sản phẩm có bao bì hạn chế tiếp xúc với không khí và có công thức tốt.

Các tác dụng phụ phổ biến nhất liên quan đến hydroquinone là kích ứng da, hiếm gặp hơn hơn nhưng cũng trầm trọng hơn là viêm da. Mặc dù tác dụng phụ này không phổ biến khi sử dụng bình thường ở tần suất thấp, nhưng nó có thể xảy ra khi sử dụng hydroquinone trong thời gian dài. Do vậy việc sử dụng Hydroquinone để điều trị các vấn đề về sắc tố cần phải có kiến thức và nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Bởi vì hydroquinone thực sự mang lại hiệu quả cao trong việc làm sáng da nên cho đến nay vẫn được dùng trong da liễu để điều trị nám.

Cấu trúc Hydroquinone

Retinoid acid: Retinoids là tên gọi chung của vitamin A (retinol) và các dẫn xuất có cấu trúc hoặc chức năng tương tự như vitamin A, trong đó được nghiên cứu lâu đời và nổi tiếng đó là tretinoin và retinol.. Retinoid acids đẩy nhanh quá trình thay mới tế bào da giúp loại bỏ các lớp tế bào cũ bị melanin ảnh hưởng, đồng ức chế vận chuyển melanosome nên ngăn cản hoạt động sản xuất hắc tố, từ đó da sẽ sáng màu hơn. Retinoids là hoạt chất đa nhiệm. Ngoài điều trị thâm nám, retinoids cũng vừa có khả năng kiểm soát dầu nhờn, điều hòa hoạt động tuyến sừng và kháng viêm nên được áp dụng vào điều trị mụn và cho hiệu quả rất tốt.

Lưu ý, tuy retinoids là một thành phần quan trọng trong trị nám nhưng bản thân nó không phải là chất ức chế hắc bào mạnh nên cần kết hợp với các thành phần làm sáng da khác như hydroquinone.

Cấu trúc Retinoid acid

Antioxidants: Chất chống oxy hóa cho đi một trong những electron của chính nó cho các gốc tự do, nhờ đó mà chấm dứt chu trình ăn cắp electron của gốc tự do. Giờ đây khi có sự hiện diện của chất chống oxy hóa bảo vệ da thì da không còn cần sản sinh nhiều hắc tố melanin để chống lại gốc tự do nữa. Điều này có ý nghĩa trong việc trung hòa các tổn thương do các gốc tự do gây ra, bảo vệ cho sự bền vững tế bào và các thành phần vật chất khác từ đó ngăn ngừa tăng sắc tố, ngừa thâm, giảm thiểu sự sạm đi của da.

Ngoài đường bôi thì chúng ta, nhất là các chị em phụ nữ vì tỉ lệ nữ giới bị nám cao hơn nam giới, nên có những thói quen sau đây để bảo vệ bản thân khỏi nám.

Bảo vệ da trước tia UV: hiện tại bôi kem chống nắng là cách hữu hiệu nhất để bảo vệ da khỏi sự hủy hoại của tia cực tím.

Kem chống nắng chống tia UV tốt là kem chống nắng đảm bảo các yếu sau:

Chống tia UVB: là tia UV có độ dài bước sóng từ 290 đến 320nm, B là viết tắt của burning - cháy da được thể hiện bằng chỉ số bảo vệ SPF. Đây là nhóm cơ bản mà kem chống nắng nào cũng có.

Chống tia UVA: là tia UV có độ dài bước sóng 320-400 nm. A viết tắt cho Aging – lão hóa. Kem chống nắng tốt phải chống được cả tia UVA1, UVA2. Trên thị trường, một vài sản phẩm chỉ hiệu quả UVA2 mà bỏ sót UVA1 nên đây là lý do vì sao điều trị nám không hiệu quả, thậm chí còn quay lại dữ dội hơn xưa khi điều trị nám bằng tretinoin, hydroquinone. Kem chống nắng thế hệ mới sẽ chặn cả UVB, UVA1, UV2 toàn diện hơn cho bạn rất nhiều.

Nuôi dưỡng da khỏe: Một làn da yếu sẽ dễ bị môi trường tác động, gây nên viêm, mà viêm thì lại sản sinh ra hiệu ứng oxy hóa. Muốn làn da khỏe thì trong chu trình dưỡng da cần phải dưỡng ẩm đủ, nếu sử dụng các đặc trị mạnh thì nhất thiết phải có sản phẩm phục hồi cho da. Sử dụng các hoạt chất như niacinamide, panthenol (vitamin B5), ceramide, hyaluronic acid (HA) vừa dưỡng ẩm ẩm, vừa củng cố hàng rào bảo vệ da khỏi các tác nhân kích viêm như vi khuẩn, các gốc tự do.

Cân bằng nội tiết tố:

Lối sống lành mạnh bao gồm uống đủ nước, ngủ đủ giấc, ăn thực phẩm xanh sạch và rèn luyện điều độ góp phần hỗ trợ cơ thể tự cân bằng nội tiết tố. Các nhóm thực phẩm chứa nhiều vitamin A, B, C, E, D, K sẽ giúp da bạn chống lại sự oxy hóa, kháng khuẩn và trở nên trắng, mịn màng hơn. Da được cung cấp dưỡng chất trở nên khỏe mạnh hơn, hạn chế bị tác động bởi ánh nắng mặt trời. Những loại thực phẩm chứa nhiều vitamin là đậu, hạt, rau xanh, trái cây, sữa,... Ngoài tác dụng với làn da, chúng còn giúp bạn duy trì vóc dáng cân đối, kiểm soát lượng mỡ thừa và tăng cường sức mạnh cơ bắp.

Đặc biệt lưu ý với các loại thuốc, thực phẩm chức năng được quảng cáo là cân bằng nội tiết. Bởi vì không biết chúng sẽ cân bằng nội tiết theo cơ chế nào nhưng càng tránh khuấy động nội tiết thì càng tốt, nên nhớ uống thuốc tránh thai - ảnh hưởng đến hóc môn là một trong những nguyên nhân gây ra nám, sạm. Vì vậy không nên tự ý điều trị nám bằng thuốc/thực phẩm chức năng.

Liệu trình tại spa: cho đến hiện tại thì việc áp dụng các biện pháp xâm lấn như lột da hóa học (chemical peel), tiêm meso, lazer là cho hiệu quả tích cực và rõ rệt hơn đường bôi, các bạn nên tham khảo các chuyên gia da liễu để có liệu trình phù hợp với cơ địa và tình trạng da liễu của mình.

Tóm lại, tất cả các trường hợp tăng sắc tố đều trở nên tồi tệ hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, vì vậy việc bảo vệ da đúng cách là vô cùng cần thiết. Việc điều trị nám là một hành trình dài cần sự tỉnh táo và kiên trì. Hy vọng những kiến thức trên có thể giúp đỡ bạn trong việc phòng ngừa cũng như điều trị nám da nhé!

Sản phẩm tham khảo

Kem chống nắng Obagi Sun Shield Matte Broad Spectrum SPF 50 Premium