Tất tần tật về sử dụng Retinoids sau xâm lấn da
Retinoids bôi tại chỗ được mệnh danh là “tiêu chuẩn vàng” trong điều trị các vấn đề về da, đặc biệt là mụn, nếp nhăn và chứng tăng sắc tố. Bên cạnh những lợi ích không ngờ mà retinoids đem lại thì việc lựa chọn và sử dụng Retinoids đúng nồng độ cũng như là đúng thời gian sau các liệu pháp xâm lấn cũng yếu tố rất quan trọng để phát huy lợi ích cao nhất có thể. Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ cùng làm rõ những vấn đề liên quan đến việc sử dụng hoạt chất này một cách hiệu quả sau các quá trình xâm lấn da.
1. Xâm lấn trong điều trị da
Thông thường các vấn đề về da gặp phải như sẹo mụn, tăng sắc tố, nếp nhăn, lão hoá...thường đòi hỏi thời gian dài sử dụng các hoạt chất bôi ngoài da để có thể thấy được sự thay đổi nhất định. Đối với những trường hợp nặng như sẹo lâu năm, nếp nhăn sâu có thể sẽ không thể cải thiện nếu chỉ dùng mỗi sản phẩm bôi. Chính vì thế việc can thiệp bằng các liệu pháp có tính chất xâm lấn như lazer, lăn kim, bóc tách đáy sẹo, peel da...sau đó kết hợp cùng các hoạt chất bôi tại nhà (có tác động trực tiếp lên tế bào) để thấy được cải thiện rõ rệt trong thời gian sớm nhất.
Xâm lấn là phương pháp điều trị da được thực hiện nhằm tạo ra tổn thương vi điểm trên da, từ đó kích thích quá trình làm lành và sản xuất mô mới. Các phương pháp xâm lấn kết hợp với retinoids tại chỗ được chứng minh là có hiệu quả cao trong cải thiện các vấn đề về da từ nhẹ cho đến nặng.
Làn da sau xâm lấn cần chế độ chăm sóc khác so với thường ngày. Ảnh: The Telegraph UK.
2. Khái quát về Retinoids
Retinoids là đại diện cho một nhóm các dẫn xuất tự nhiên của vitamin A. Chúng giúp điều chỉnh các mô tăng sinh và biệt hóa của cơ thể. Trong khoa học da liễu, việc sử dụng các hoạt chất bôi hoạt động ở cấp độ tế bào như Retinoic Acid đã cho thấy mức độ hiệu quả cao đối trong vấn đề đặc trị.
Đến nay, đã có 4 thế hệ retinoids được công bố rộng rãi và sử dụng trong các phác đồ da liễu cũng như là trong chăm sóc da hằng ngày. Nhưng nổi trội và tiêu biểu nhất vẫn là retinoids thế hệ thứ 1, với 4 dẫn xuất được xếp theo thứ tự mạnh dần:
Ester (Retinyl palmitate) ⇨ Alcol (Retinol) ⇨ Aldehyde (Retinaldehyde) ⇨ Acid (Tretinoin/Retinoic acid)
Nguồn: dermveda.com
Đối với Tretinoin, nó chính là dạng acid hoạt động trực tiếp trên da nên không cần trải qua bước chuyển hoá nào. Còn Retinol sẽ cần phải trải qua 2 bước chuyển hoá để có thể thành Retinoic Acid và hoạt động trên da. Chính vì thế, Tretinoin sẽ mạnh hơn Retinol xấp xỉ gấp 20 lần.
3. Cách sử dụng Retinoids sau xâm lấn
Sau khi xâm lấn, da sẽ đạt trạng thái nhạy cảm nhất; lúc này chúng ta chỉ nên sử dụng các hoạt chất hỗ trợ phục hồi, điển hình có các yếu tố tăng trưởng tương thích tế bào như peptides, PRP, yếu tố tăng trưởng...mà được chỉ định bởi bác sĩ (ngoại trừ peel nông tại nhà thì có thể dùng dưỡng ẩm thông thường vào thời điểm này). Trải qua 10-15 ngày, cấu trúc bề mặt đã dần ổn định thì việc sử dụng retinoids trong lúc này là vô cùng hiệu quả. Như đã giới thiệu ở mục trên, Retinoids là hoạt chất hoạt động ở cấp độ tế bào, chúng kích thích quá trình sản sinh collagen và elastin, đồng thời Retinoids còn kích thích tăng sinh thành mạch máu cũng như là Hyaluronic Acid nội sinh của da. Tất cả các yếu tố trên đều góp phần xây dựng lên sự hình thành các tế bào mới và khỏe mạnh cho làn da. Tuy nhiên, nên sử dụng ở mức nồng độ phù hợp vì da vẫn còn đang nhạy cảm phần nào sau xâm lấn.
4.1 Nồng độ sử dụng sau xâm lấn trong các vấn đề về da
Nồng độ là một trong những yếu tố then chốt quyết định tính hiệu quả khi sử dụng retinoids. Tuỳ thuộc vào từng tình trạng da và độ tổn thương của quá trình xâm lấn mà sẽ có sự lựa chọn phù hợp, cụ thể như sau:
-Đối với các thủ thuật xâm lấn sâu như: peel từ trung bình cho đến sâu, laser có xâm lấn, lăn kim sâu, bóc tách đáy sẹo... thì nồng độ được khuyên dùng là retinol 0.5% hoặc tretinoin 0.025% (sau 10-15 ngày xâm lấn) và có thể tăng lên retinol 1% hoặc tretinoin 0.05% (sau 30-40 ngày xâm lấn).
-Đối với các thủ thuật xâm lấn nông như: peel nông bề mặt, laser không xâm lấn, lăn kim nông vi điểm...thì nồng độ được khuyên dùng là retinol 0.5-1% hoặc tretinoin 0.025-0.05% (sau 10-15 ngày xâm lấn) và có thể tăng lên tretinoin 0.1% (sau 30-40 ngày xâm lấn)
Tích cực phục hồi và chống nắng kỹ càng là hai yếu tố tối quan trọng khi chăm sóc da sau xâm lấn. Ảnh: Skincare.com
4.2 Một số lưu ý khi dùng retinoids sau xâm lấn
- Sử dụng kem chống nắng vào buổi sáng: Kể cả khi không dùng retinoids thì kem chống nắng cũng đã là sản phẩm được khuyên dùng hằng ngày sau quá trình xâm lấn. Vì thế, việc tuân thủ sử dụng kem chống nắng vào buổi sáng trong quá trình sử dụng retinoids sau xâm lấn sẽ giúp giảm những tác hại gây nhạy cảm đến da từ tia UVs.
- Sử dụng kem dưỡng ẩm: việc sử dụng kem dưỡng ẩm đều đặn 2 ngày một lần (sáng và tối) sẽ giúp quá trình phục hồi sau xâm lấn được diễn ra nhanh hơn, đồng thời kem dưỡng ẩm còn giảm được tình trạng khô căng trong lúc dùng retinoids.
- Sử dụng tần suất thấp và tăng lên từ từ: sẽ khó biết được là sau xâm lấn da sẽ ở mức độ nhạy cảm như thế nào, chính vì thế nên bắt đầu với tần suất từ 2-3 lần/tuần và tăng dần lên 3-5 lần/tuần.
- Sử dụng kèm các yếu tố phục hồi: Sau xâm lấn, da thường gặp phải tình trạng nhạy cảm hơn bình thường nên việc sử dụng Retinoids đơn lẻ thường dễ dẫn đến các trình trạng kích ứng. Chính vì thế nên sử dụng kèm các hoạt chất/thành phần mang yếu tố phục hồi như niacinamide (vitamin B3), panthenol (vitamin b5), …, điều đó cũng góp phần giảm đáng kể các tác dụng phụ của retinoids.
- Hiện tượng đỏ ở các vùng xâm lấn sâu: Đối với các vùng da xâm lấn sâu (bóc tách đáy sẹo, laser vi điểm…), tại những vùng da đó có thể bị đỏ kéo dài, lúc này việc sử dụng retinoids có thể làm tình trạng đỏ này trầm trọng hơn. Tuy vậy, đây cũng là một hiện tượng bình thường bởi retinoids kích thích tăng cường thành mạch máu. Việc sử dụng các yếu tố phục hồi được đề cập ở mục trên có thể giảm hiện tượng đỏ này.
- Đối với da quá nhạy cảm: Tình nhạy quá mẫn cảm có thể tăng lên và kéo dài sau xâm lấn đối với những làn da nhạy cảm. Chỉ nên sử dụng retinol nồng độ vừa phải và duy trì trong một thời gian dài để da thích nghi dần sẽ là biện pháp tối ưu nhất đối với làn da này.
Có thể thấy, Retinoids được xem là hoạt chất vàng trong làng điều trị các vấn đề về da. Việc sử dụng retinoids tại chỗ sau quá trình xâm lấn sẽ giúp đẩy nhanh quá trình điều trị và cải thiện lên rất nhiều . Tuy vậy, cầm tìm hiểu kỹ càng về các thông tin liên quan đến retinoids như nồng độ, những lưu ý… để có một góc nhìn đa chiều và sâu rộng trong việc sử dụng và điều trị.
Sản phẩm gợi ý
Kem trị mụn, chống lão hoá Obagi Tretinoin
Kem dưỡng chống lão hoá, ngừa nhăn Obagi Retinol 1.0
Tinh chất dưỡng sáng, cấp ẩm, phục hồi da Obagi Daily Hydro-Drops
Tài liệu tham khảo
1. Gold, M., Rendon, M., Dibernardo, B., Bruce, S., Lucas-Anthony, C., & Watson, J. (2013). Open-label treatment of moderate or marked melasma with a 4% hydroquinone skin care system plus 0.05% tretinoin cream. The Journal of clinical and aesthetic dermatology, 6(11), 32.
2. Chandrashekar, B. S., Ashwini, K. R., Vasanth, V., & Navale, S. (2015). Retinoic acid and glycolic acid combination in the treatment of acne scars. Indian dermatology online journal, 6(2), 84.
3. Kligman AM, Grove GL, Hirose R, Leyden JJ. Topical tretinoin for photoaged skin. J Am Acad Dermatol 1986; 15:836–59.
4. Weiss, J. S., Ellis, C. N., Headington, J. T., & Voorhees, J. J. (1988). Topical tretinoin in the treatment of aging skin. Journal of the American Academy of Dermatology, 19(1), 169-175.
5. Thielitz, A., & Gollnick, H. (2008). Topical retinoids in acne vulgaris. American journal of clinical dermatology, 9(6), 369-381
6. Davis, E. C., & Callender, V. D. (2010). Postinflammatory hyperpigmentation: a review of the epidemiology, clinical features, and treatment options in skin of color. The Journal of clinical and aesthetic dermatology, 3(7), 20.
