MỐI LIÊN HỆ GIỮA ĐỘ PH VÀ HỆ VI SINH TRÊN DA
Làn da là một “hệ sinh thái" vô cùng đặc biệt với sự kết hợp giữa các yếu tố như vi khuẩn, nấm men, lớp màng acid tự nhiên, nang lông, bã nhờn, mồ hôi, môi trường pH,... Tất cả khi hoạt động một cách bình thường lại tạo thành hàng rào bảo vệ tự nhiên của da. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu về mối tương quan giữa độ pH và hệ vi sinh vật trên da bạn nhé!
1. Hệ vi sinh trên da
Da là bề mặt ngoài cùng của cơ thể. Chức năng chính của da là hình thành hàng rào bảo vệ vật lý, hóa học và miễn dịch giữa cơ thể và môi trường bên ngoài. Da bao gồm biểu mô sừng hóa phân tầng (lớp sừng), trải qua quá trình biệt hóa để cuối cùng có được cấu trúc chắc chắn bảo vệ da khỏi sự xâm nhập của các yếu tố bên ngoài (toàn bộ quá trình này gọi là quá trình sừng hoá keratinization).
Hệ vi sinh vật trên da và hàng rào bảo vệ da có mối quan hệ cộng sinh để tác động lẫn nhau theo hình thức vật lý, hóa học và miễn dịch. Chúng là một “cộng đồng” vi khuẩn phức tạp bao gồm vi khuẩn, nấm và virus sống trên bề mặt cơ thể. Các loài nấm khác nhau về thành phần tùy theo bộ phận cơ thể chứ không phụ thuộc vào tình trạng sinh lý của da, điển hình như nấm men Malassezia, khi chúng phát triển quá mức sẽ gây nên tình trạng da lẩn nhẩn, sần sùi như mụn nhưng lại không phải mụn.
Hệ vi sinh vật hội sinh rất cần thiết để duy trì chức năng hàng rào bảo vệ da bằng cách tham gia vào các quá trình sinh lý thiết yếu xảy ra trên da. Đặc biệt, hệ vi sinh vật tham gia vào các cách miễn dịch vật lý, hóa học, vi sinh vật và cả miễn dịch bẩm sinh và thích ứng khi hàng rào bảo vệ da bị xáo trộn (ví dụ: khuẩn Staphylococcus cholermidis).
Tuy nhiên, do lối sống, cách chăm sóc da, việc tiếp xúc liên tục với các yếu tố bên ngoài (tia cực tím, nhiệt độ,) cũng như yếu tố bên trong sẽ ảnh hưởng đến hệ thống cân bằng này - điều này có thể dẫn đến các vấn đề sinh lý bệnh, gây ra tình trạng viêm da như nhiễm trùng, bệnh dị ứng và thậm chí là rối loạn tự miễn dịch.
Các yếu tố gây ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật trên da
2. Độ pH trên da
Độ pH (potential of hydrogen) là thước đo mức độ acid hoặc kiềm của chất lỏng. Vì độ pH có thể bị ảnh hưởng bởi các hóa chất trong nước nên độ pH là một chỉ số quan trọng cho thấy nước có sự thay đổi về mặt hóa học.
Độ pH bề mặt da bị ảnh hưởng bởi các yếu tố nội sinh và ngoại sinh như tuổi tác, vị trí, khuynh hướng di truyền, sự khác biệt về sắc tộc, bã nhờn, độ ẩm của da và sản xuất mồ hôi.
Hệ vi sinh vật trên da và hàng rào bảo vệ da có mối quan hệ cộng sinh để tác động lẫn nhau theo các cách vật lý, hóa học và miễn dịch. Hệ vi sinh vật cũng tương tác trực tiếp với các vi sinh vật gây bệnh gặp trên bề mặt da.
Độ pH của da có tính acid đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì hệ vi sinh vật trên da khỏe mạnh, cụ thể như sau:
- pH da cân bằng hỗ trợ sự phát triển của hệ vi sinh vật sinh lý thường trú và giúp ngăn chặn sự xâm chiếm bằng vi khuẩn gây bệnh. Cần chú ý thêm hàng rào bảo vệ hóa học của da gồm nhiều lipid và acid do lớp biểu bì và hệ vi sinh vật tiết ra.
- Một số tình trạng da phổ biến có biểu hiện sai lệch độ pH của da, dẫn đến rối loạn hệ vi sinh vật trên da và hậu quả là nhiễm trùng và viêm.
Như vậy, có thể thấy độ pH da cân bằng có liên quan đến tính ổn định của hệ vi sinh vật trên - nói cách khác, độ pH acid nhẹ tự nhiên của da là môi trường lý tưởng để hệ vi sinh vật được phát triển bình thường. Những yếu tố được đề cập trên đã góp phần tạo nên một hàng rào bảo vệ da khỏe mạnh, giúp da có sức đề kháng tự nhiên, ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập và tự bảo vệ khỏi các tác hại từ môi trường bên ngoài.
3. Cách giữ gìn độ pH trên da và bảo vệ sự cân bằng hệ vi sinh vật trên da
Với phong cách sinh hoạt cũng như tình trạng môi trường ngày nay, độ pH luôn bị ảnh hưởng đáng kể. Điểm chủ chốt trong việc xây dựng chu trình dưỡng da ở chỗ: chúng ta cần bồi đắp từ sức khỏe của làn da, bởi một làn da khoẻ sẽ có sức đề kháng để cân bằng các yếu tố cấp tế bào như trên. Các bạn có thể tham khảo những phương pháp sau:
Chọn sữa rửa mặt làm sạch không có tính kiềm cao để không làm sạch da quá mức cần thiết, lâu dần khiến da yếu đi
Sử dụng toner cấp ẩm tức thì ngay sau khi rửa mặt, từ đó làn da sẽ được hỗ trợ tự phục hồi pH và màng acid tự nhiên nhanh chóng hơn
Sử dụng các hoạt chất như Retinoids, Niacinamide, Kinetin để chống lão hoá, kích thích sản sinh collagen, Ceramide, các yếu tố dưỡng ẩm tự nhiên của da, ngăn ngừa da mất nước, giúp da khoẻ mạnh.
Tham khảo các sản phẩm dưỡng da khoa học pH phù hợp ngay cả làn da nhạy cảm
Tóm lại, việc giúp da có sức đề kháng để duy trì độ pH của lớp sừng có tính acid nhẹ đóng vai trò quan trọng để bảo vệ hệ vi sinh vật tự nhiên của làn da nói riêng, cũng như sức khỏe làn da nói chung.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Rippke F, Berardesca E, Weber TM. pH and Microbial Infections. Curr Probl Dermatol. 2018;54:87-94. doi: 10.1159/000489522. Epub 2018 Aug 21. PMID: 30130777.
2. Lee HJ, Kim M. Skin Barrier Function and the Microbiome. Int J Mol Sci. 2022 Oct 28;23(21):13071. doi: 10.3390/ijms232113071. PMID: 36361857; PMCID: PMC9654002.
