Phân biệt các loại rối loạn sắc tố và hướng điều trị hiệu quả

Bệnh lý rối loạn sắc tố dẫn đến tình trạng kém thẩm mỹ cho làn da. Nhằm tìm ra được hướng giải quyết hiệu quả, trước hết, chúng ta cần xác định đúng loại sắc tố mà mình đang mắc phải. Bài viết dưới đây đưa ra hướng dẫn khái quát và dễ hiểu để mọi người nhận biết đúng đắn các loại vấn đề sắc tố trên da (đốm đồi mồi, nám, tăng sắc tố sau viêm), cùng với đó là đưa ra các hướng giải quyết hiệu quả nhất cho mỗi vấn đề tương ứng.

I. Dấu hiệu nhận biết các vấn đề sắc tố da 

1. Đốm đồi mồi (Sun Spot)

Đốm đồi mồi (hay còn được gọi là tàn nhang), đây là sự tăng sắc tố do ánh nắng gây ra ở những người không sử dụng kem chống nắng, khi về già thì tình trạng này càng xuất hiện rõ rệt hơn, nhưng đa phần là ở những người thuộc type da I-III trong thang phân loại da Fitzpatrick. 

Nguyên nhân của sự hình thành đốm đồi mồi này được giải thích là do sự gia tăng sản xuất Melanin - sắc tố tự nhiên mang lại màu sắc cho làn da của chúng ta. Melanin hoạt động như kem chống nắng tự nhiên của da bằng cách bảo vệ da khỏi các tia UV có hại, đó là lý do tại sao mọi người trở nên rám nắng khi tắm dưới ánh nắng mặt trời. Nhưng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá nhiều sẽ làm tăng lượng melanin mà da sản xuất và dẫn đến sinh ra các đốm đồi mồi, những đốm đen này thường được kích hoạt do tiếp xúc quá nhiều với tia UV. Vì lý do này, chúng thường xuất hiện trên các vùng cơ thể thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: mặt, cổ, ngực, vai, cẳng tay và bàn tay.

2. Nám (Melasma)

Nám da là một dạng tăng sắc tố da xuất hiện trên mặt, đặc biệt là trên má, sống mũi, trán và môi trên và đôi khi nó còn xuất hiện ở các bộ phận tiếp xúc với ánh nắng mặt trời khác của cơ thể, chẳng hạn như cánh tay. Đàn ông có thể gặp phải tình trạng nám da, nhưng đa phần thì tình trạng này phổ biến hơn ở phụ nữ. Về cơ chế thì Melasma cũng có quy trình tổng hợp Melanin tương tự như Sun Spot. Nguyên nhân này được giải thích là do sự thay đổi nồng độ hormone, đặc biệt là trong lúc mang thai và uống thuốc tránh thai, cũng như do ánh nắng mặt trời.

Nám da cực kỳ phổ biến với tuýp da tối màu (từ type IV đến type VI của thang đo Fitzpatrick)

3. Tăng sắc tố sau viêm (PIH)

Tăng sắc tố sau viêm (hay viết tắt là PIH) là một loại tăng sắc tố da chủ yếu được kích hoạt bởi cách da tái tạo sau khi bị viêm (như là bị mắc phải mụn trứng cá). Nó có thể ảnh hưởng đến mặt và cơ thể, đặc biệt là các vùng tiếp xúc với tia cực tím, và xuất hiện dưới dạng các đốm tăng sắc tố phẳng. Các màu này có màu từ hồng đến đỏ, nâu hoặc đen, tùy thuộc vào tông màu da và độ đậm nhạt của màu da. Nam giới và phụ nữ đều nhạy cảm như nhau và tất cả các loại da đều có thể bị tăng sắc tố sau viêm mặc dù nó phổ biến hơn ở những làn da sẫm màu hơn. Để tìm hiểu kỹ hơn về tăng sắc tố sau viêm thì các bạn đọc có thể tham khảo tại đây

II. Hướng điều trị cho các vấn đề 

1. Đốm đồi mồi

Nhằm để giải quyết các đốm đồi mồi này, trước tiên chúng ta cần phải chú trọng vào việc bảo vệ da bằng các hoạt chất chống oxy hóa, như là Vitamin C và kem chống nắng. Đây là những thứ cần thiết để giúp ngăn chặn quá trình hình thành sắc tố trên da do tia UV gây ra. Ngoài ra chúng ta cần phải giải quyết các lá sừng chứa Melanin bằng cách tẩy da chết bằng các hoạt chất AHA (Glycolic acid, Lactic acid), hoặc mạnh mẽ hơn đó là dùng phương pháp peel tái tạo da. Từ đó các lá sừng chứa các hạt sắc tố Melanin sẽ được đào thải, làn da sẽ trở nên tươi mới hơn.

2. Nám da

Nghiên cứu [1] cũng đã chỉ ra rằng từ 10 - 25% phụ nữ dùng thuốc tránh thai sẽ bị nám da. Họ sẽ trải qua những loại thay đổi nội tiết tố tương tự như những thay đổi xảy ra trong thời kỳ mang thai. Không giống như các đốm đồi mồi, nám da có thể tự biến mất sau khi sinh hoặc nếu giảm lượng Estrogen.

Ngoài ra, nhằm để cải thiện tình trạng này một cách tốt hơn (hạn chế) thì chúng ta có thể sử dụng các sản phẩm chứa Niacinamide, đây là hoạt chất lành tính đối với những phụ nữ đang mang thai và cho con bú, chúng không hề gây ra các hệ lụy cho mẹ và con khi sử dụng hoạt chất Niacinamide này.

Ngoài ra, sau khi mang thai và cho con bú thì việc dùng Retinoids để chống lão hoá và điều trị nám da là một điều cần thiết cho những phụ nữ đang trong thời kỳ này. Retinoids sẽ có tác dụng làm tái tạo lớp sừng, giúp tăng sinh collagen và khiến cho da có độ đàn hồi tốt hơn. Không dừng ở đó, việc dùng Retinoids sẽ ảnh hưởng tích cực tới vấn đề sắc tố, vì Retinoid sẽ giúp thay đổi lớp sừng đã bị nhuộm màu Melanin. Do đó, kết hợp đa hoạt chất để hỗ trợ nám da là điều cần thiết trong quá trình này.

3. Tăng sắc tố sau viêm

Việc điều trị PIH cần phải kết hợp các liệu pháp đường bôi khác nhau. Trước tiên, chúng ta cần phải sử dụng các loại kem chống nắng có chỉ số SPF cao nhằm bảo vệ da tránh khỏi sự tấn công từ tia UV. Kế đến, cần phải kết hợp thêm các hoạt chất có khả năng thay mới lớp sừng như là Glycolic acid hoặc Salicylic acid, từ đó những lá sừng này sẽ được đổi mới và đưa làn da trở về màu sắc ban đầu. Ngoài ra, việc sử dụng các hoạt chất chống viêm trong quá trình tăng sắc tố sau viêm này cũng khá quan trọng ! Sáng giá và đáng đề cử nhất đó là sử dụng Niacinamide, chúng ngăn chặn các chất trung gian gây viêm cho da, ngăn chặn sự tổng hợp túi Melanosome, từ đó giảm thâm một cách hiệu quả 

III. Kết luận

Tóm lại, tùy theo từng vấn đề da mà chúng ta sẽ áp dụng các cách khác nhau để khắc phục vấn đề đang mắc phải.

• Đốm đồi mồi: tái tạo tầng sừng bằng việc tẩy da chết (hoặc peel) với các hoạt chất như Glycolic acid, Lactic acid,… Đồng thời nên bổ sung thêm các hoạt chất chống oxy hoá mạnh mẽ như là Vitamin C để ngăn ngừa sự tổng hợp Melanin. Và điều quan trọng nhất trong việc điều trị da đó chính là sử dụng thêm kem chống nắng với chỉ số SPF 30 trở lên để ngăn ngừa tia UV.

• Nám da: tuy rằng là vấn đề này sẽ tự hết khi trải qua giai đoạn thai kỳ và mãn kinh. Nhưng việc sử dụng thêm Niacinamide là một phương pháp cần thiết cho da lúc bị nám, giúp tăng tốc độ của quá trình điều trị. Đồng thời việc kết hợp thêm Retinoid sẽ giúp tái tạo tầng sừng, hỗ trợ giảm sự tăng sinh sắc tố cho da. Lưu ý rằng để hạn chế tác dụng phụ do Retinoid gây ra thì có thể sử dụng Niacinamide kèm theo.

• Tăng sắc tố sau viêm: kết hợp các hoạt chất tẩy da chết bằng AHA hoặc BHA sẽ giúp làm bong lá sừng chứa sắc tố Melanin, đồng thời kết hợp thêm các yếu tố chống viêm mạnh mẽ như Niacinamide và bảo vệ da bằng Vitamin C sẽ giúp quá trình điều trị được nhanh chóng.

Ngoài việc kết hợp với các hoạt chất giúp điều trị các vấn đề cho da, chúng ta cần phải giữ lối sống sinh hoạt lành mạnh như ăn ngủ đủ giấc, đúng giờ, thường xuyên bổ sung các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa cho da như việt quất, cherry,.. hoặc các loại thực phẩm chức năng bổ sung các chất chống oxy hóa,. từ đó giúp giảm thiểu tình trạng tia UV gây hại đến cho da. 

Tài liệu tham khảo

[1] The International Dermal Institute, Melasma Unmasked by Dr Claudia Aguirre quoting Kang, H. Y., & Ortonne, J. P. (2010). What should be considered in treatment of melasma. Annals of Dermatology, 22(4), 373-378.

Sản phẩm tham khảo

Dung dịch tẩy da chết, ngừa mụn Obagi CLENZIDERM Pore Therapy 

Tinh chất cấp nước, chống lão hoá, dưỡng sáng da, kháng viêm Obagi Daily Hydro Drops

Kem chống nắng vật lý Obagi Nuderm Physical UV Broad Spectrum SPF 32

Tinh chất dưỡng sáng da, chống oxy hoá Obagi Professional-C Serum 10% L-Ascorbic Acid